Menu

سرآغاز فارسی نویسی مطبوعاتی در جهان

نویسنده: سید فرید قاسمی

شش دهه پس از حیات فارسی­نویسی مطبوعاتی در جهان، روزنامه­نگاری چاپی در ایران متولد شد. روزگاری که رأی به انقراض قاجار دادند 145 سال خورشیدی / قریب به 150 سال قمری از نشر نخستین ستون فارسی در مطبوعات جهان می­گذشت. در گسترة زمانی یادشده، دست کم 210 عنوان نشریه فارسی برونمرزی در 18 کشور جهان ـ با تقسیم­بندی امروزی ـ منتشر شد:

1. هندوستان 65 عنوان؛

2. افغانستان 29 عنوان؛

3. آذربایجان 27 عنوان؛

4. ترکیه 13 عنوان؛

5. عراق 12 عنوان؛

6. پاکستان 10 عنوان؛

7. مصر 8 عنوان؛

8. آلمان 7 عنوان؛

9. گرجستان 6 عنوان؛

10. ازبکستان 5 عنوان؛

11. ترکمنستان 5 عنوان؛

12. فرانسه 4 عنوان؛

13. انگلستان 3 عنوان؛

14. آمریکا 2 عنوان؛

15. ارمنستان 1 عنوان؛

16. تاجیکستان 1 عنوان؛

17. سوییس 1 عنوان؛

18. عربستان 1 عنوان.

هندوستان آغازگر مطبوعات فارسی در جهان است. فارسی­زبانان این کشور در یک سده و نیم نخست، 65 عنوان نشریه فارسی را در 10 شهر انتشار داده­اند که کلکته با 28 عنوان در صدر است و بمبئی 12، دهلی 6 و حیدرآباد دکن با 4 عنوان رتبه­های بعدی را دارا هستند. فارسی­نویسان مطبوعاتی در 6 شهر دیگر هندوستان هر کدام یک عنوان روزنامه منتشر کرده­اند.

در افغانستان حز کابل با 19 عنوان و جلال­آباد با 2 عنوان در 8 شهر دیگر آن کشور هر کدام یک عنوان نشریه فارسی منتشر شده است. مرکز چاپ و نشر مطبوعات ایرانیان در آذربایجان، باکو و در ترکیه، اسلامبول بوده است.

اما در عراق در سه شهر نجف اشرف 5، کربلا 4 و بغداد 3 عنوان و در پاکستان نیز در سه شهر لاهور 6، پیشاور 3 و کراچی 1 عنوان نشریه انتشار داده­اند.

بیشترین روزنامه­ها و مجله­های فارسی­زبان مصر نیز چاپ قاهره­اند. چهره­نما چاپ اسکندریه نیز پس از یکسال و اندی به دلیل آتش­سوزی چاپخانه­اش به قاهره نقل مکان کرد.

7 نشریه آلمان چاپ برلین، 6 نشریه گرجستان چاپ تفلیس و 5 نشریه ترکمنستان چاپ عشق­آباد است، اما از 5 نشریه چاپ ازبکستان 3 نشریه در بخارا و 2 نشریه در سمرقند منتشر شده­اند. 4 نشریه فارسی فرانسه چاپ پاریس و 3 نشریه انگلستان چاپ لندن است، اما 2 نشریه چاپ آمریکا یکی در واشنگتن و دیگری در نیویورک انتشار یافته است.

همچنین شهرهای ایروان (ارمنستان)، دوشنبه (تاجیکستان) ایوردن (سوییس) و مکه (عربستان) هر کدام محل انتشار یک نشریه فارسی در گستره زمانی مورد بحث­اند.

به طور کلی محل نشر 200 نشریه فارسی­زبان که پاره­ای دو یا سه زبانه بوده­اند، 41 شهر از 18 کشور امروزی جهان است. محل نشر 10 عنوان نیز مشخص نیست.

پایدارترین نشریه­های فارسی­زبان چاپ خارج از کشور، حبل­المتین (چاپ کلکته) و چهره­نما (چاپ اسکندریه و قاهره) است که حدود 4 دهه دوام آوردند.

با تأسف باید یادآور شد پس از بررسی 28 کتابخانه معتبر در 10 شهر ایران ـ تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، رشت، کرمان، یزد، اهواز، تبریز و قم ـ به این نکته رسیدم که غنی­ترین مجموعه در کشور با 39 نشریه از حیث عنوان فقط 5/18 درصد از یک سده و نیم نخست پارسی­نویسی مطبوعاتی انیران را داراست. در مجموع نیز 36 درصد یا به سخن دیگر 76 عنوان ـ که بیشترین­شان دوره کامل نیست ـ از نشریه­های یادشده در کشور موجود است و حتی یک نسخه از 134 عنوان دیگر در کتابخانه­های کشور وجود ندارد.

مزدک نامه 1 | موضوع : مطبوعات

نوشته قبلی : چند سند تازه تاب از روزنامه تازه بهار | نوشته بعدی : پیدایش علم پزشکی در خلاصةالحیاة تتوی

مشاهده : 944 بار | print نسخه چاپی | لینک نوشته | بازگشت

دی ان ان evoq , دات نت نیوک ,dnn
دی ان ان